De Feministische Avant-Garde van de 1970s: Francesca Woodman

Vandaag hebben een vriendin van Iran en ik de tentoonstelling "WOMAN - The Feminist Avant-Garde of the 1970s" in Bozar bezocht. Deze tentoonstelling loopt van 18 juni tot 31 augustus in het Brusselse en bevat beelden van de Sammlung Verbund in Wenen. De namen van de artiesten zeiden me niets, maar tijdens mijn reis doorheen de jaren zeventig werd ik verliefd op de verhalen, boodschappen en werken van Francesca Woodman, Mary Beth Edelson, Ulrike Rosenbach, Birgit Jürgenssen en Sanja Ivekovic dat ik  zelf mijn fototoestel wil nemen en mezelf als vrouw wil verkennen. 

Vooral Francesca Woodman intrigeerde me. Voordat ik haar werk zag, viel de naam al op. Wood + Man. Mijn eigen familienaam betekent ook "Wood". Het tweede woord "man" klinkt zelfs ironisch. 

Dan las ik haar verhaal. Ze is geboren in 1958 en gestorven in 1981. Dat betekent dat ze op 22 of 23 jarige leeftijd gestorven is. Haar jeugd speelde zich af in Colorado en Italië. Al sinds 1972 trok ze foto's van haar zelf. Vaak naakt. Een vriend vroeg haar ooit waarom ze foto's van haar naakte zelf nam, en toen zei ze laconiek dat zij altijd voorhanden was. 

(c) Francesca Woodman

In 1979 verhuisde ze naar New York en werkte as de assistent van een fotograaf en als een modefotografe. Op 19 januari 1981 pleegde ze zelfmoord. 

Haar werk bevat heel eel kleine vierkante zwart-wit foto's, videos en tekeningen. Haar iconografische beeltenis van de jonge vrouw worden vaak gezien als een esthetische voorspelling van haar zelfmoord. Maar SAMMLUNG VERBUND bewijst met hun laatste boek dat zij een gepassioneerde vrouw is. 

Terwijl wij langs haar afbeeldingen wandelden, dacht ik aan de film The Virgin Suicides van Sofia Coppola, dat over vier zusjes gaan die zich gevangen voelen in het huis, de religie van hun ouders en de maatschappij en daarom zich -zoals de titel al verraadt- het leven ontnemen. De foto's beelden dezelfde duistere drang naar vrijheid die ze nooit gaan krijgen. Ik was geïntegreerd door haar beeltenissen, vooral van het strand, zeker omdat ik zelf op zoek ben, of bezig ben, aan een script voor een kortfilm over twee zusters die elks een transitie in vrouwelijkheid ondergaan tijdens een strandvakantie. 

De film gaat ook over de jaren '70. Daarvoor - voor eeuwen- domineerden mannen het beeld van de kunstenaar en van de vrouw in de kunst. Vrouwen dienden alleen maar als model. In de nasleep van mei '68 begonnen vrouwen zoals Cindy Sherman en Hannah Wilke, VALIE EXPORT... het beeld van de vrouw in en door de kunst toe. Ze gebruikten geen schilderijen of beeldhouwwerk, dat nog steeds het domein van de man is, maar vertaalden hun boodschappen en verlangens in fotografie, videografie en theatrale voorstellingen. 

(c) Francesca Woodman

De tijd, de cyclus van leven en dood, de processen van veroudering en vernieuwing, begeesterde Woodman zo fel dat het in haar werk en leven een grote invloed had. Ze liet zich door de Griekse mythe van Apollo en Daphne inspireren en laat zich fotograferen waarbij ze omcirkeld wordt door boomwortels en berkenstam draagt. De mythe zelf gaat ook over transitie en spanningen van adolescentie en volwassenheid. Haar kunst kan dan ook gezien worden als haar zoektocht, haar leerproces, om verandering, verlies, het leven... zelf te aanvaarden. Een proces dat iedereen doorgaat. 

Zelfs de quote bij haar werk -het museum heeft bij elke artieste een persoonlijke quote gezet- past bij Francesca... en eerlijk gezegd voelde ik me daardoor nog meer met haar gebonden, omdat in mijn verhalen en kunst ook constant tijd, verlies en bomen terugkeren, als een cirkel. 

"I've a lot of ideas cooking, 

I simple need to get started working 

before they stick to the bottom of the pan." 

- Francesca Woodman

(c) Wendy Wuyts