waarom Ecofeministen "The 40 Rules of Love" van Elif Shafak moeten lezen

Onlangs las ik in mijn favoriete magazine MO* over Elif Shafak. Zij is een van de bekendste vrouwelijke schrijvers uit Turkije. Op haar naam heeft ze meer dan dertien titels. Ze is geboren in Frankrijk, opgegroeid in Istanboel en woont momenteel in London. "In haar verhalen geeft ze een stem aan vrouwen, minderheden, subculturen, immigranten en mondiale zielen. Ze bevecht clichés en taboes, doorbreekt culturele grenzen en heeft een zwak voor geschiedenis, filosofie, cultuur, mystiek en gendergelijkheid." Deze twee zinnen maakten me zeer nieuwsgierig. Ik wil zoals Elif Shafak zijn. Wanneer ik las dat ze ook nog eens gevaccineerd is door de soeficultuur, besloot ik een boek van haar te lezen. Ik koos voor "The Forty Rules of Love", omdat het over de ontmoeting tussen Rumi, de bekendste soefi-dichter en de Shams van Tabriz gaat. Ik las het boek in een ruk uit, en tijdens het lezen besefte ik dat ik niet zoals Elif Shafak wil zijn. Ik wil mezelf zijn. Elif is echter een eco-feminist, een woord dat zelfs een keer in deze novel genoemd wordt.  Haar novel gaat niet over een eco-feminist, maar zit vol waarden en idealen van ecofeminisme. 

bron: http://www.mo.be/interview/elif-shafak-turkije-lijdt-aan-geheugenverlies

West Meets East

Love came to Ella as suddenly and brusquely as if

 a stone had been burled from out of nowhere into the tranquil pond of her life. 

Het verhaal van soefisme ontplooit zich in twee parallelle vertellingen. In de dertiende eeuw hoort een beruchte ronddwalende derwisj met de naam Shams van Tabriz over een geleerde in Konya die een leegte in zijn hart voelt. Shams zoekt een zielgenoot om al zijn kennis, en vooral zijn 40 regels over liefde, met iemand te delen en voelt aan dat deze geleerde de persoon is die hij zoekt: Rumi.
Hun ontmoeting maakt van Rumi een mystieke dichter. In Amerika vandaag valt in de handen van Ella, een ongelukkige Amerikaanse huisvrouw,  een nog niet gepubliceerd manuscript van een zekere Aziz, dat over deze ontmoeting tussen Shams en Rumi gaat. Terwijl ze dit boek leest vindt Ella de moed om haar eigen transformatie te ondergaan. In dit boek smelten Oost en West, het verleden en het heden samen in een prachtig boek dat je met een glimlach eindigt.

Reizen verruimt de geest
Elif Shafak heeft zelf een nomadisch leven geleid. Haar liefde voor het nomadisch leven vertaalt zich in haar verhalen en haar personages die ook op reis vertrekken, zoals Ella, of al op reis zijn zoals Shams, en over de wijsheid te vertellen die ze daarbij vergaren. Zelf geloof ik ook dat een ecofeminist de wereld moet intrekken om te beseffen dat we allemaal druppels in een grote oceaan zijn. We zijn verschillend, maar tegelijk dragen we allemaal bij tot een groter geheel. Dat is een ecofeministische visie: liefde voor diversiteit, maar afkeer voor dualiteit.

Dualiteit
Een van de zonen van Rumi ziet de wereld duidelijk in dualisme. Hij ziet Shams en hij ziet Rumi, maar beseft niet dat ze op hun beste zijn als ze samen zijn en niet gescheiden. Shams vertelt hem een verhaal over een scheel kijkende man die van zijn meester een pot moet halen. Hij ziet echter twee potten en keert terug naar zijn meester om te vragen welke pot hij moet nemen. De meester stelt hem voor om een pot te breken en de andere te brengen. De scheel kijkende persoon breekt een pot en ziet dat de andere pot ook gebroken is. Dat is kijken met een bril van dualisme.

De testen van Shams
Shams laat Rumi verschillende testen ondergaan. Hij wil dat hij met mensen van lagere klassen omgaat, zoals prostituees, dronkaards, lepra-patiënten... In ecofeminisme bestaat geen onderscheid tussen klassen. Ecofeminisme gaat tegen patriarchale structuren, tegen denken in termen van ik vs anderen en klassenverschil.

Feminisme
Ella is echt een stereotiep voorbeeld van de ongelukkige huisvrouw in een zogenaamd prachtig leven, prachtig huis en zogezegd perfecte kinderen die allemaal studeren.  Dit personage confronteert ons met het beeld van de "perfecte vrouw". Door haar een ander koers te doen inslaan toont Elif dat we niet allemaal moeten eindigen zoals de typische Mad Men Housewife. 

Spiegels 
Pas wanneer Shams of Aziz uit het leven van respectievelijk Rumi en Ella verdwijnen, kunnen beide personen pas aan de laatste fase van hun transformatie beginnen. Het laatste deel noemt "The Void: the things that are present through their absence" en deze naam symboliseert de functie van Shams en Aziz in de transformatie. Als echte zielsgenoten waren ze een spiegel voor de ziel van Rumi en Ella. Ze zien een waarheid die ze niet eerder hebben aanschouwd. Pas wanneer hun zielsgenoten verdwijnen -zoals vele zielsgenoten doen, omdat het deel is van een zielsgenot zijn- beseffen ze dat ze altijd aan deze waarheid kunnen door in zichzelf te keren en in hun eigen hart te kijken.

Soefisme verschilt niet zo hard van ecofeminisme... lijkt me.

Wie is de fotograaf?

Onlangs, in een appartement vol kunstenaars in Brussel, toonde een Engelsman mij deze foto. Hij deed onderzoek naar de fotograaf. Het zou de enige foto zijn die hij aan een museum verkocht heeft. Wanneer deze Engelsman het desbetreffende museum opbelde voor meer informatie over deze intrigerende foto, stuurden zij echter een andere foto door, van dezelfde vrouw, maar vanuit een andere invalshoek. Deze foto is echt veel meer sprekend. Ik hou van haar ogen die vertellen dat ze zich ergens anders bevindt dan in deze kitsj kledij en wereld waarin ze gestoken is. 

Imbolc, of de geboorte van de feniks uit zijn as

Vandaag, op 1 februari, is het Imbolc, een van de acht sabbatten van het jaarwiel in de natuurreligies van onze streek. Op dit "vuurfeest" wordt het begin van de lente aangekondigd. Daarom wordt de vruchtbaarheid van de aarde hier fel gevierd. Het is vergelijkbaar met Maria Lichtmis op 2 februari, St. Brigid's day in Ierland, of St. Lucia's Day dat in december in Zweden gevierd wordt. 
Imbolc, dat trouwens "in de buik" betekent en verwijst naar lammetjes in de buik van de ooien, kondigt de lente aan. In sommige talen betekent het zelfs lente

shot van mijn diploma film: "Nature" (2013)

De feniks en het jaarwiel
Een van de meest bekende mythologische dieren -dankzij Harry Potter- is de feniks. Deze vogel wordt oud, brandt dan in een vuur -dat als zuiverend, en niet als vernietigend wordt gezien- tot as, om daarna te herrijzen als een feniks. Zo is ook de natuur. Elk jaar zijn we getuigen hoe de natuur herboren wordt uit de assen van de winter. Als een jaarwiel. We blijven echter niet op dezelfde plek, want een wiel rolt verder. Door de hernieuwing groeien en leven wij. 

Het is dan niet te verwonderen dat Brigid, de Keltische godin van de smeedkunst en het vuur, met de lente verbonden wordt.  Bij vuur denken we niet alleen aan het zuiverend aspect, maar ook aan de symbolisatie van de toenemende kracht van de zon. De dagen zullen alsmaar lichter worden. 

Wat is Imbolc?
Aangezien het de lente aankondigt, is vruchtbaarheid een belangrijk element in dit feest. Niet alleen voor de dieren en de planten, maar ook de mensen van vroeger, die veel meer dan wij op het ritme van de natuur leefden, voelden zich "openbloeien".  Vroeger, zowel in heidense als christelijke praktijken, maken jonge meisjes een graanpop. Jonge ongehuwde vrouwen komen samen, leggen deze pop in een "bruidsbed" en waken de hele nacht rond deze pop met strikjes en lintjes. Later bezoeken ongehuwde mannen hen en de korenpop om hun respect te betuigen. Het is ook stiekem een moment waar jongemannen in contact komen met potentiële echtgenotes. Vroeger bestond er immers geen fenomeen zoals internet-daten. 
In enkele tradities is dit de traditionele dag voor initiaties... het begin van een nieuw avontuur...
Vaak wordt deze dag als een "vrouwendag" gezien, omdat Brigid, de vruchtbaarheidsgodin, aan deze dag gelinkt wordt. 

Wie is Brigid?
Voor mij is het natuurgeest die 's mensen in de donkerste perioden -in nachten en winters- bezoekt en beetje licht, of levenskracht, in hun bestaan brengt. Zij is de voorbode van de lente. Op 1 februari laat zij merktekens in as van de haard van elke familie langs als teken dat zij is langs geweest. Sommigen maken ook een Brigid Kruid van gras. Het lijkt op een swastika, maar heeft helemaal niets te maken met de nazi's. Dit symbool komt voor in vele eeuwenoude culturen, zoals het hindoeïsme, boeddhisme, en Romeinse tijden. 
Het bestaat uit een vierkant in het midden en vier armen die naar elke hoek, of windrichting verwijzen. Ze werden aan deuren, ramen, en in stallen gehangen om Brigid aan te trekken, en zo de gebouwen tegen vuur en bliksem te beschermen. Ze bleven daar hangen tot de volgende Imbolc.

Doe jij vandaag iets speciaal? Ken je mensen die dit feest vieren, of Maria Lichtmis? 
Wat vind je van deze eeuwenoude gebruiken? Hoe vier jij de komst van de lente? 

De hartslag van onze natuur

Sjamaan Johan aan het werk in zijn yurt, bron: Nature's Call

In Schoten wonen een sjamaan en zijn vrouw. Ook al heeft hij lang, grijs haar, en straalt hij een rust en vertrouwen uit die je op een gemiddelde winkelstraat in Antwerpen niet snel vindt, hij is een gewone Belg. Hij is ook geen sjamaan zoals uit onze oude culturen waarop de figuur van Sinterklaas gebaseerd is, en vaak de naam paganisme draagt. Deze sjamaan wou immers de kennis van nog levende oude culturen leren, en niet een belevenis van natuur uit boeken leren, maar van mensen. Daarom zijn zijn ceremonies doordrenkt van elementen uit zowel Zuid-Amerikaanse als Noord-Amerikaanse culturen. Vorig jaar, na mijn wereldreis, heeft mijn vader mij aan hem voorgesteld, en ik heb vorig jaar een drumcirkel en een zweethutsessie bijgewoond. Bij de volgende volle maan van 2014 had ik weer tijd om met mijn vader een drumcirkel bij te wonen.

Drumcirkels als medicijn voor de sociale geest

Een drumcirkel niet zomaar op een drum slaan. Voor een buitenstaander lijkt dit zo, en eigenlijk is het zo simpel dat iedereen gemakkelijk kan meedoen, maar het is veel meer dan dat. "Een drumcirkel zou eigenlijk beter een heling cirkel genoemd worden," zei Johan al in het begin van de ceremonie, "want samen met gelijkgestemde zielen ga je een geheel vormen, en alles loslaten wat niet meer nodig is, en zelfs positieve energie naar buiten af sturen die anderen en Moeder Aarde kunnen genezen." Al tijdens de vorige drumcirkel, en ook tijdens deze, is het mij ervaren dat hoewel iedereen op een verschillend ritme begint te drummen dit allemaal samensmelt in een prachtige harmonie, waarin "gelijkgestemd" een tweede betekenis krijgt. Ooit beschreef Johan het ritme op de drum als een hartslag. Elke mens heeft een andere hartslag, en deze varieert vaak. Wij leven allemaal op verschillende golflengten. Door samen te zijn, samen te drummen en te zingen, samen te werken, wordt alles een, en des te mooier. 
Misschien hoor je dan de hartslag van onze ware natuur, van moeder natuur. 

bron: Nature's Call

De energie in eeuwenoude liederen 

Soms wordt er ook gezongen, -of in mijn geval gemompeld- tijdens deze sessie. Dit is geen "Popidool 2014" waarin je zelf moet bewijzen en tegen anderen moeten opnemen. Deze liederen zijn niet bedoeld voor concurrentie, maar voor coöperatie. De liederen worden niet opgeschreven. Ze worden mondeling overgedragen, en na een tijdje zing je vanuit je hart, en niet vanuit je ogen, mee. Vaak begrijp je niet wat je zingt, maar je kan de energie voelen, van alle eeuwenoude generaties die deze klanken en woorden als soms hun enige geschenk door hun kinderen hebben laten erven. Ooit was het zo dat in de 15e eeuw aan indianen verboden werd om deze liederen door te geven. Enkele dappere vrouwen trokken de bergen in, om deze liederen al zingend in stand te houden. Sommige liederen zouden door hen misschien verloren zijn gegaan. 



Muziek en Natuur

Het is toch bijzonder waarom een lied zo belangrijk is. Waarom zingen wij allemaal zo graag, zo niet in een karaokebar, maar in de douche, of stiekem achter ons autostuur als we alleen naar huis rijden (zoals ik trouwens)? Waarom geven indianen zo veel waarde aan liederen dat ze zelfs hun leven voor willen opofferen? Waarom zingen de dwergen in "the Hobbit" zo vaak? Volgens Ralph Waldo Emerson, is muziek, net zoals alle andere soorten kunst, een uitdrukking van natuur. Natuur doet ons kunst maken. Wat is natuur? Dat zijn niet alleen de bomen, de aarde, de lucht, en de vogels, maar dat zijn ook wij. Men zegt over een persoon "Dat ligt niet in zijn natuur", als deze persoon iets doet wat niet bij hem past. Muziek is een deel van onze ziel. Het maakt ons, en wij maken het. Zonder natuur en muziek kunnen wij niet bestaan. 


Verbinding met je natuur

Daarom denk ik binnenkort mijn eigen drum te maken. Tijdens de drumcirkel voel je jezelf niet alleen verbonden met de rest van de groep of het universum, maar ook met jezelf. Je laat dingen los. Je voelt jezelf, want als je zingt, toon je jouw ware gelaat. Dan vallen alle maskers weg. In de achtergrond reinigt de regen het zeil van de yurt, en vermengt het ritme van de regen zich met dat van ons. Natuur is muziek. Als ik mijn eigen drum heb, kan ik op elk moment, en niet alleen wanneer Johan een ceremonie organiseert, mijn hartslag van mijn natuur horen, want het uiteindelijke doel van een drum cirkel is dat we door samen te zijn ook leren alleen sterk te staan.  

shot van mijn diploma film voor Praag Film School "Nature" (Super8 kleurenfilm, Mei, 2013)
dat over een jonge vrouw gaat die haar band met haar natuur en voorouders verloren is.

Zelfs vorig jaar probeerde ik het verhaal van een jonge vrouw, die door mijn professoren aan de filmschool als Moeder Aarde zelf gezien werd, die haar band met haar eigen natuur, en haar voorouders, verloren is. Ze vierde het leven ook, maar werd uiteindelijk door het verlies van haar moeder, haar grootste sociale ader, afgesneden van haar verleden en haar natuur, en kwam terecht in een kapitalistisch bedrijf. Wanneer dit bedrijf een natuurpark wil ontruimen om daar een shopping center te bouwen, begint haar natuur eindelijk terug te vechten... en blijkt dat haar moeder, grootmoeder, en de vrouwen van de vorige generaties... geen simpele stervelingen zijn. Al monterend ontdekte ik dat dit verhaal niet voor een format van een kortfilm is bedoeld, en ook mijn professoren merkten op dat zij eerder naar een compilatie van scènes van een langspeelfilm aan het kijken waren. Ook was er te weinig tijd om alles voor te bereiden, omdat we ook andere projecten moesten maken, en andere taken moesten opnemen. Ook waren er positieve punten, omdat ik zelf de herinneringen filmde, zonder crew, met Super8 kleurfilm, en een oude camera van de Sovjet tijd. Sowieso ga ik op dit thema verder borduren. Anders zou ik er ook geen blog aan wijden. De nieuwsgierige lezer kan de video hieronder bekijken:

Nature

Noot: Het maken van eigen drum zou in het eerste weekend van maart, in Schoten, doorgaan. Meer info: bezoek Nature's Call