Gewapend met Pen en Microfoon

Afgelopen woensdag vond in Brussel het forum van CAWN ("Central American Woman Network", een NGO in London dat vrouwenrechten in Centraal-Amerika aankaart) plaats als afronding van een project van 3 jaar in samenwerking met Frauensolidarität/Women's Solidarity (van Vienna, Austria). Zij onderzochten hoe media gebruikt konden worden als middel van sociale ontwikkeling, vooral in de context van vrouwenrechten. Ik woonde zelf ook de workshops en lezingen bij waarover ze vertelden hoe TAMWA (Tanzanian Media Women's Association) via hun netwerk mainstream media beïnvloeden met goed georganiseerde campagnes rond mensenrechten. Een radiopresentatrice deelde haar ervaringen met het opzetten van een community radio voor vrouwen. In deze blog zal ik een klein beetje meer vertellen over hoe Socio-Drama's met behulp van participatie van "slachtoffers" zelf het beeld van vrouwen wordt veranderd.

"Yo Soy Betty, la fea"
source: Internet

Telenovela's in Centraal-Amerika
Wie aan films en televisie uit Latijns-Amerika denkt, zal heel snel aan het telenovela genre drenken. Een telenovela is zoals een soapopera, maar verloopt na een kort termijn. Meestal een jaar. In Vlaanderen denken we aan televisiefenomeen Sarah, dat de carrière van Veerle Baetens (winnares European film award for best actrice 2014) gelanceerd heeft. In feite is Sarah gebaseerd op het Amerikaanse Ugly Betty, dat gebaseerd is op de Colombiaanse telenovela "Yo soy Betty, la fea", wat "Ik ben Betty, de lelijke" betekent. Puntos de Encuentro, een feministische NGO uit Nicaragua, zag daarin een manier om televisie te gebruiken om sociale problematiek aan de kaak te stellen.

Nicaragua, het land van "schoonheidskoninginnen, macho's en straatkinderen"
Nicaragua, dat ten noorden van Costa Rica en ten zuiden van Honduras ligt, mag wel een paradijs klinken in vele oren van toeristen op zoek naar schattige, koloniale kerkjes en palmbomen, voor vele bewoners is het een nachtmerries. Het is een van de armste landen in Latijns-Amerika en lijdt onder een rechts beleid. Tijdens de Sandista regering zijn enkele zeer conservatieve maatregelen ingenomen, zoals o.a. het verbod op abortus. 

If you google "Nicaragua" 

Zoals in vele andere Latijns-Amerikaanse landen is er veel "machismo". Wanneer een vriendin en ik zelf in Honduras rondwandelen, vertragen mannen hun auto en klakken met hun tong naar ons. Volgens Carolina Acosta-Alzura (International Journal of Cultural Studies, 2010) kan je machismo zien als een combinatie van seksisme en patriarchaat dat het geloof aansterkt dat mannen beter zijn vrouwen en daarom een grotere rol in de publieke wereld zouden moeten spelen, en vrouwen eerder een ondersteunende rol in huis zou moeten zijn. 

Woman as agent, not as subject
Puntos de Encuentro besloten om een soort van "School for Women in Television and Film" te maken waarin ze enthousiastelingen trainende om socio-drama's te maken. Ze werken samen met vele andere vrouwenorganisaties, die in deze machistische cultuur zeer hard gediscrimineerd en bedreigd worden en delen elkaars ervaringen, die ze in concepten voor scripts uitgieten. Door deze participatie raken deze verhalen de realiteit meer en geraken de "slachtoffers" ook zelf betrokken. De bedoeling van Puntos is om vrouwen en mannen taboe's te laten doorbreken en te praten over geweld, homoseksualiteit, seksuele exploitatie, abortus... en tegelijk ook het publiek meer kritisch te maken over wie echt verantwoordelijk is... Daarbij willen ze ook het machismo aanvechten, dat ook de wereld van televisie domineert. Ze willen vrouwen niet alleen als slachtoffers, als "subjects" behandelen, maar als de agenten in hun eigen verhaal. 

Tegen de Stroming Na hun eerste ervaring met "Sexto Sentido" draaiden ze in 2011 "Contra Corriente" wat "Tegen de Stroming" betekent. Ze laten prostituees, homoseksuelen, transgenders, vrouwen mishandeld door hun echtgenoot, slachtoffers van verkrachtingen... in hun episodes opdraven. 

Puntos organiseert ook educatieve campagnes waarbij de acteurs scholen bezoeken en praten over de thematiek in de televisie. Ze blijven realistisch dat dit niet voor grootste culturele veranderingen zal zorgen, maar het is al een aanzet. Taboe's, stereotypen en stilten worden doorbroken. Bovendien mag je niet de macht van televisie niet onderschatten, zeker in een wereld waarin media een alsmaar grotere macht wordt. 
Puntos organiseert ook educatieve campagnes waarbij de acteurs scholen bezoeken en praten over de thematiek in de televisie. Ze blijven realistisch dat dit niet voor grootste culturele veranderingen zal zorgen, maar het is al een aanzet. Taboe's, stereotypen en stilten worden doorbroken. Bovendien mag je niet de macht van televisie niet onderschatten, zeker in een wereld waarin media een alsmaar grotere macht wordt. 

-----

Bron: CAWN Forum, 14 Mei 2014, Brussels + CAWN Briefing Paper: May 2014
Wil je meer weten over deze studie, bezoek dan hun blog: Womens Rights and the Media
In een van mijn volgende blogs zal ik ook over "The Fourth World Conference on Women" in Bejing (1995) schrijven, dat ook in deze studie naar voren komt.